Binek Lastiklerinin Kullanımda Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
-Lastiklerinizin havasını en az 15 günde bir kontrol edin.
-Bozuk şartlarda yüksek hız yapmayın.
-Lastiğinizi kaldırım kenarına ve sivri yüzeylere çarpmaktan kaçının.
-Uzun yola çıkarken ve araç yüklüyken lastiklerin hava basıncını 2 PSI arttırın.
-Dış derinliği 1.6 mm.'ye düşen lastikleri mutlaka değiştirin.
-Düzenli olarak stepne lastiğinizin de basıncını kontrol edin.
-Karlı ve buzlu yollarda lastiğinizin hava basıncını kesinlikle düşürmeyin.
-Çekişin olumsuz etkilenmemesi için kışın diş derinliğinin 3 mm'den az olmamasına dikkat edin.
-Bijon somunlarının sıkılığını düzenli olarak kontrol edin.
-Supap kapaklarını daima kapalı tutun.
-Lastiğinizi temizlerken arap sabunu, cila, deterjan veya petrol türevi maddeler içeren kimyasallar kullanmayın. (*)
-Araç üreticisi tarafından onaylanmış ebattaki lastik ve jantları kullanın.
(*) Lastiğin temizliğinde su kullanmak yeterli olacaktır. Ancak yüksek basınçlı su kullanılarak yapılan temizlik işlerinde, su tabancasının lastiğe çok yaklaştırılması (1-2 cm kadar) sonucu lastik yüzeyinde oluşan fazla ısı yüzeysel yanıklara neden olmaktadır. Bu sorun bilhassa jantlarda biriken kir ve çamuru sökebilmek niyeti ile su tabancasının lastiğe çok yaklaştırılması ile oluşmaktadır. Bu hususa dikkat edildiği müddetçe basınçlı su kullanımı lastik temizliğinde sorun yaratmayacaktır.
Lastik Ömrünü Etkileyen Unsurlar
Erken aşınma ve yıpranmayı önleyerek lastik kullanımında tasarruf yapılabilmesi için dikkat edilecek hususlar şunlardır:
3.1. İşe Uygun Lastik Seçimi:
Lastiğin üzerindeki yükü emniyetli bir biçimde taşıyabilmesi için, araç el kitabında belirtilen ebat, yük endeksi ve hız sembolüne sahip lastikler kullanılmalıdır. Marka, cins ve kalitesine bakılmaksızın aynı ebat ve aynı yük endeksine sahip lastikler, aynı hava basıncında aynı yükü taşımak üzere imal edilmişlerdir. Ayrıca, aracın jant ölçüleri de takılan lastiğe uygun olmalıdır.
3.2. Doğru Hava Kullanımı:
Lastiğin taşınan yüke uygun hava ile şişirilmesi, lastiğin hızlı aşınmasını önleyen, ömrünü uzatan etkenlerin başında gelir. Taşınan yük için gerekli katalog basınç değerinden daha fazla veya daha az şişirilen lastiklerde anormal aşınmalar görülür. Havası fazla lastiklerin sırt merkezi, havası az lastiklerin ise omuz kısımları daha çok aşınır. Uzun yolculuklarda lastiklerin havası, yola çıkılmadan önce ve lastikler soğukken kontrol edilmeli ve şişirilmelidir. Çift lastiklerin hava basınçlarının aynı olması gereklidir. Aksi taktirde fazla havalı lastik daha çok yük taşıyacak ve çabuk aşınacaktır.
Az Hava: Lastiğin sırtı ile yol yüzeyi arasındaki sürtünme artar. Aşırı esneme ve ısıya, dolayısıyla lastiğin bozulmasına ve tabanın dış kenarlarında fazla aşınmaya neden olur.
Normal Hava: Lastik tabanı yola tam olarak uyum sağlar.
Fazla Hava: Lastiğin yol arızalarına direncini azaltır. Taban ortasında fazla aşınmaya neden olur ve sürüş konforu azalır.
3. 3 Araç Hızı ve Lastik Aşınma Ömrü:
Aracın hızı ile lastiğin aşınma ömrü arasındaki bağlantı önemlidir. Lastik dönerken üzerine etki eden çekiş ve frenleme kuvveti gibi teğetsel kuvvetler aracın hızının karesiyle orantılıdır. Hız arttığında lastik sıcaklığı yükselir ve sırt kauçuğunun aşınma direnci azalır.
3. 4. Yük Miktarı ve Yükleme Biçimi:
Yükün miktarı ve araca yükleniş biçimi, lastik ömrü üzerinde önemli bir rol oynar. Gelişi güzel yükleme, bazı lastiklerin diğerlerine oranla daha fazla yük taşıyıp, çabuk aşınmalarına sebep olur. Yükleme biçiminde amaç, her lastiğin eşit ağırlık taşımasını sağlar.
Araçlar yük taşıma kapasitelerinin üstünde yüklenmemelidir. Aşırı yükleme, lastiğin fazla ısınmasına, yanak ve omuz bölgesinde özür vermesine ve ömrünün kısalmasına neden olur.
3.5. Lastik Eşlendirmesi:
Araçlarda değişik yapılardaki (çapraz ve radyal, değişik ebat ya da serili 80, 70 gibi) lastikler hiçbir zaman aynı dingil üzerinde eşlendirilmemelidir. Doğru lastik eşlendirmesi aşağıda belirtilen şekillerde olmalıdır.
-Dört tekerlekten çekişli araçlarda, dört lastik de aynı yapıda olmalıdır.
-Ağır ve hafif yük taşıyan araçlarda aynı dingil üzerinde farklı yapıda (çapraz ve radyal) ve desende lastikler birlikte takılmamalıdır.
-Doğru lastik eşlendirmesi üstte belirtilen şekillerde olmalıdır. Aksi taktirde lastiklerde hızlı ve anormal aşınmalar, ısınma ve parçalanma olabilir.
Lastik Eşlendirmesi
-Ayrıca ani frenlerde araç sağa-sola savurma yapacaktır.
Çift Lastik Açıklığı ve Lastik Dış Çapları Mukayesesi:
Çift takılan lastiklerin dış çapları (ya da çevreleri) her zaman aynı ölçüde olmayabilir. Dış çap ölçüleri arasındaki fark, aşağıdaki tabloda verilen değerlerden küçük ise, lastikler eşlendirilebilir. Aksi halde dış çapı büyük olan lastik daha fazla yük taşıyıp, çabuk aşınacaktır. Çift takılan lastiklerin sırt merkez çizgileri arasındaki açıklık (çift lastik açıklığı), aşağıdaki tabloda verilen değerlerden büyük olmalıdır. Aksi takdirde lastik yanakları birbirine sürtecek, ısınma ve aşınmaya neden olacaktır. Dıştaki lastiğe zincir takıldığında, aşağıdaki tabloda verilen değerler zincir kalınlığı kadar artırılmalıdır.
3 . 6 . Lastikte Yer Değiştirme (Rotasyon):
Araçlarda ön-arka ve sağ-sol lastikler farklı aşınma gösterdiklerinden, eş aşınmayı sağlamak, dolayısıyla lastik ömrünü arttırmak için lastiklerin yerleri değiştirilmelidir. Radyal lastiklerin dönüş yönü hep aynı kalacak şekilde değiştirme yapılmalıdır. Lastik, diş derinliği 1,6 mm'den az ise, mutlaka yenisi ile değiştirilmelidir.
Düzensiz veya anormal aşınmaları engellemek için düzenli olarak (10.000 km’de bir) lastiklerin yerini değiştirin. Binek lastiklerinde yasal aşınma sınırı 1.6 mm’dir. Ancak özellikle kış şartları ve ıslak zemin düşünüldüğünde lastik diş derinliğinin 1/8 inch (yaklaşık 3.2 mm) değerinin altına düşmemesi tavsiye edilir. Binek lastiklerinde rotasyon yaparken çekiş aksındaki lastiklerin sağ-sol değiştirmeden serbest aksa, serbest akstaki lastiklerin ise çaprazlama olarak çekiş aksına aktarılması tavsiye edilir. Yönlü lastiklerde rotasyon yaparken çaprazlama yapılmaz. 4X4 araçlarda tüm lastikler diğer aksa çaprazlama yaparak geçirilmelidir. Rotasyon yapılan araçlarda tüm lastikler yaklaşık aynı zamanda ömürlerini yitirirler. Rotasyon yapılmaz veya yeterli sıklıkta yapılmaz ise önden çekişli araçlarda ön lastikler, arkadan çekişli araçlarda arka lastikler daha çabuk aşınırlar. Günümüzde modern binek araçların önemli bir çoğunluğu önden çekişlidir ve rotasyon uygulamasının yapılmadığı durumlarda, genelde yapılan hata, 4 adet lastik yerine sadece 2 adet lastik alıp bunları ön aksa takmaktır. Halbuki, ekonomik nedenlerden dolayı sadece 2 adet yeni standart lastik alındığı durumlarda önden çekişli araçlarda da yeni lastikler arka aksa takılıp eski lastiklerin arkadan ön aksa alınması doğru uygulama olacaktır. Aksi uygulama, kaygan ve virajlı yolda aracın arkasının savrulma ihtimalini artırır. Aracın arkadan savrulmasını kontrol etmek çok zor olduğundan böyle bir durum kaza yapmamıza neden olabilir. Bu önemli tavsiye standart lastikler için geçerlidir. Kış lastiği takılması durumunda, yeni çift lastik her zaman çekiş aksına takılmalıdır.
3. 7. Araç Mekanik Ayarları:
Araçtaki mekanik ayar bozuklukları, lastiğin yola eşit ve düzgün basmasını önler. Bu durum lastiklerin erken ya da düzensiz aşınarak ömrünün kısalmasına sebep olur. Belli başlı araç mekanik ayarları şunlardır:
İçe Kapanıklık (Toe-in *):
Yandaki şekilde görüldüğü gibi ön dingildeki tekerleklerin ön bölümü, arka tarafına oranla normalden fazla kapanık olursa, lastik iç kenarlarında tüylenme biçiminde aşınmalar oluşur.
Dışa Açıklık (Toe - out *):
İçe kapanıklığın tam tersidir. Açıklık normalden fazla olursa lastik dış kenarlarında tüylenme biçiminde aşınmalar olur.
Kamber (Dışa / İçe Yatıklık ):
Direksiyonda konfor ve kolaylık sağlamak amacıyla lastiklerin yere basan alt kısmının, üst kısmına göre daha açık (negatif) veya kapalı (pozitif) olmasıdır (şekilde görüldüğü gibi). Aşırı derecede pozitif kamberde lastiğin dış omuzu, negatif kamberde iç omuzu aşınır.
Kaster:
Araca yandan bakıldığında, düzgün sürüş sağlamak amacıyla dingilin tekerlek düşey ekseni ile yaptığı açıdır. Açının normalden farklı olması aracın gezinmesine, düzensiz ve çabuk aşınmalara sebep olur.
Sarkık Akslar:
Yükün lastikler üzerinde dengesiz dağılımına sebep olur. İç taraftaki lastikler yükün daha büyük bir bölümünü taşımak zorunda kalır. Kamyonlarda aşırı yükleme nedeniyle sık görülen bir durumdur. İlave dingildeki lastikler, virajlarda yol yüzeyine ve dönüş açısına uyamadıkları için aşırı ve düzensiz aşınmalara maruz kalırlar.
Dalgalı aşınma yaratarak lastik ömrünü azaltan diğer mekanik bozukluklar şunlardır:
Şasi Eğriliği:
Ön ve arka tekerlek arasındaki mesafenin, her iki yanda farklı olması ya da tekerlek eksenlerinin merkezden kaçık olması durumunda düzensiz ve çabuk aşınmalar oluşur.
Ayarsız ve Bozuk Fren:
Fren kampanalarındaki bozukluklar lastikte belli bir noktayı aşındırırken, ayarsız frenler de düzensiz aşınmalara yol açar.
Bozuk veya Eskimiş Amortisör:
Düzensiz lastik aşınmasına neden olur.
Tandem (Bağımsız) Tekerlek:
Virajda yolun dönüş açısına uymadığı için aşırı ve düzensiz aşınır. Jant eğriliği, aşınmış tekerlek bilyaları, rotlardaki ayarsızlık ve U saplamalarındaki bozukluklar da düzensiz ve çabuk aşınmaya neden olur.
3.8. Balans Bozukluğu:
Tekerleğin çevresindeki dengesiz ağırlıkların dönme esnasında yarattığı değişken kuvvetler, titreşim ve vuruntu (balanssızlık) meydana getirirler. İki çeşit balanssızlık vardır.
Statik Balanssızlık: Araç kaldırılıp tekerlek döndürüldüğünde, tekerlek hep aynı noktası (ağır kısmı) aşağıda kalacak şekilde duruyorsa, statik balanssızlık var demektir. Yüksek hızlarda zıplama (vuruntu) şeklinde hissedilir.
Dinamik Balanssızlık: Tekerleğin sağa ve sola değişik yörüngeler çizerek yalpalı dönmesidir. Yanal titreşim şeklinde hissedilir.
3.9. Yol ve İklim Şartları:
Karayollarının cinsi lastik ömrünü etkileyen faktörlerin başında gelir. Bazı yüzeyler pürüzsüz gibi görünürken aşındırıcı ve lastiğin ömrünü kısaltıcı olabilir. Yoldaki yükseltiler ve çukurluklar da lastiğin ömrünü azaltır. Düzgün asfaltta "100" olarak kabul edilen lastik ömrünün, diğer yollarda ne olacağı aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.
Lastik yük altında esneme ve hız gibi faktörler etkisiyle ısınır. Dışarıdaki havanın ve yol yüzeyinin bu ısıyı emerek lastiği soğutması gerekir. Ancak, sıcak yaz aylarında bu işlem zor olduğundan lastikler daha çabuk aşınır. Lastik ömrü aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi mevsimlere göre değişir. Yolun kamberinin-eğiminin fazla olması da, lastiğin kayma riskini artırır ve yıpranmasına neden olur.
Lastikler rutubet, ışık, rüzgar, ısı, ozon, yağ ve kimyasal maddelere maruz kalabilecekleri yerlerde depolandıklarında sertleşme, biçim bozulması, çatlama gibi değişikliklerle işe yaramaz hale gelirler. İdeal bir depo serin, kuru, karanlık ve toz tutmayan bir yer olmalıdır. Ayrıca depo aydınlatmasında floresan lamba kullanılmamalı, depoda elektrik motoru çalıştırılmamalıdır.
Uzun süreli depolamalarda lastik yere temas etmeyen raflara dik olarak yerleştirilmelidir. Kısa dönemli depolamada lastiklerin üst üste yığılması gerekiyorsa, yükseklik 1,5 metreyi geçmeyecek şekilde istiflenmelidir.
Yeni Lastikler:
1- Serin, karanlık, kuru bir kapalı alanda, bu mümkün değilse su ve güneş ışınlarını geçirmeyen bir örtüyle kapatılarak açık alanda,
2- Jantlanmış halde üst üste yığmadan,
3- Motor, kablo, elektrik şalteri, benzin, yağ gibi etkenlerden uzakta,
4- Yangın söndürücü bulundurularak depolanması gerekir.
5- Depo camları mavi renge boyanmalıdır.
Eski Lastikler:
1- Yeni lastiklerin depolama şeklinin aynısı uygulanarak,
2- Lastikteki yabancı maddeler, temizlik malzemesi kullanmadan, su ile temizlenerek,
3- Gerekli onarımlar yapılarak depolanması gerekir.
Lastik Nakliyesi
Lastik nakliyesindeki doğru ve yanlış uygulamalardan bazıları aşağıdaki şekillerde gösterilmiştir.
Neden Kış Mevsiminde Kış Lastiği Kullanmalıyız?
Aslında Nedeni Çok Basit: Kış aylarında da güvenli seyahat edebilmeniz için. Çünkü kış aylarında kullandığınız standart lastiklerin performansı ağır kış şartlarında yeterli olmaz. Bilinenin aksine kış lastikleri yalnızca karlı ve buzlu yol koşulları için değildir. Özellikle Kasım-Nisan ayları arasında değişken hava ve yol koşullarında aracın dengeli ve güvenli hareket etmesini sağlar. Kış lastikleri, özel olarak geliştirilmiş tasarımı ve hamuru ile en düşük hava sıcaklıklarında bile yumuşaklığını ve dayanıklılığını korur. Sürücüleri en çok zorlayan ıslak, çamurlu, kaygan, karlı, erimiş karlı ve buzlu zeminlerde yol tutuşu, güçlü çekiş, güvenli frenleme, dengeli ve konforlu sürüş ile en yüksek seviyede su tahliyesi sağlar.
Kış Lastiğinin Avantajları
-Standart lastiklere göre farklı sırt desen tasarımı ve hamuru ile üretilen kış lastikleri, 7°C’nin altındaki hava sıcaklıklarında bile yumuşaklığını ve dayanıklılığını koruyan bir yapıya sahiptir.
-Karlı ve buzlu zeminlerde lastiğin yol tutuşunu ve çıkış yeteneğinin standart lastikleri göre daha iyi olması için sırt deseni ince lamelli ve geniş bloklu olarak tasarlanmıştır.
-Kış lastiklerinin kış koşulları için tasarlanmış özel omuz yapısı, ıslak ve karlı zeminlerde daha iyi yol tutuşu sağlar.
-Sırt deseni ve omuz bloklarının dişli yapısı sayesinde karlı zeminlerde ekstra çekiş elde edersiniz. Bunun yanı sıra özellikle silikalı sırt karışımı ve kılcal kanallı blok yapısı, ıslak zeminde mükemmel yol tutuşu sağlıyor.
Run Flat Tire: Patlasa da Güvenle Yol Alabilen Lastik
BRIDGESTONE, Run Flat Tire (Patlak Yol Alabilen) lastik teknolojisinde öncü. Üzerinde çalıştığımız önemli güvenlik projelerinden birisi de Run-Flat teknolojisi. Run Flat lastikler patlama sonrasında dahi yolculuğunuzu bir şekilde sürdürebilmenize olanak sağlar.
Run-Flat lastiklerinin size sağladığı diğer faydalar:
-Lastiğiniz patlasa bile otomobilinizle güvenli bir şekilde 80 km/s ve altındaki hızlarda 80 km yol alabilirsiniz.
-Zor ve bazen de tehlikeli olan patlak lastik değiştirme işinden kurtulursunuz.
-RFT (Run Flat Tire) sayesinde stepne taşımanıza gerek kalmaz ve otomobilinizde daha çok yeriniz olur.
-Stepne taşımadığınız için otomobilinizin ağırlığı azalır.
Bridgestone, dünyada bu teknolojideki lider lastik üreticisi olarak, Avrupa’daki araç üreticilerine Run Flat teknolojisiyle üretilen lastikleri fabrika çıkışı sağlıyor.
